جرایم مشارکت در ساخت را می‌توان در چند عنوان دسته‌بندی کرد. باتوجه‌به ماهیت و نوع پروژه و قرارداد مشارکت‌درساخت، پتانسیل وقوع چند جرم در این قبیل قراردادها وجود دارد. گاه مجرمان در قامت سازنده یا مالک با فردی وارد معامله می‌شوند و جرمی را مرتکب می‌شوند. افرادی که قصد مشارکت‌درساخت را دارند ضروری است با کمک‌گرفتن از وکیل مشارکت در ساخت و مشاوره مشارکت در ساخت از وقوع چنین جرایمی جلوگیری نمایند و راهکارهای پیشگیری از این موارد را جویا شوند.
البته اینکه یک عمل جرم است یا نه بسته به بررسی دقیق شرایط تحقق جرم، نیت فرد، عمدی و غیرعمدی بودن عمل و… توسط دادگاه و قاضی است و نمی‌توان صرف مشاهده اعمال مشابه زیر ادعای وقوع جرم را داشت؛ اما تجربه و بررسی‌ها نشان می‌دهند تکثر موارد جرم در مشارکت در ساخت در موارد زیر متمرکز است.
مالکان چه جرایمی مرتکب می‌شوند؟
۱)جرایم مالک در قرارداد مشارکت‌درساخت
الف) گاه فرد امضاکننده قرارداد به طور کامل و صحیح صاحب زمین مورد قرارداد و ساخت نیست. در این صورت وی با علم بر اینکه مالکیت قانونی ندارد، ادعای مالکیت دارد و به‌عنوان مالک قرارداد را امضا می‌نماید. در این صورت وی با قصد فریب سازنده ادعای مالکیت کرده است و باتوجه‌به منافعی که با فریب به دست آورده است مجرم است.
ب)در مواردی که فرد ادعای مالکیت دارد گاه اسناد جعلی نیز ارائه می‌دهد. در این صورت با سند و مدرک ادعا دارد مالک زمین است و حق انعقاد قرارداد دارد و گاه سازنده نیز مدارک جعلی را جهت ترغیب مالک برای انعقاد قرارداد ارائه می‌دهد و در واقع جرم جعل و استفاده از سند مجعول متحقق می‌گردد.
ج)گاه مالک پس از انعقاد قرارداد و یا پس از تکمیل ساخت، مالکیت زمین را منتقل می‌کند و به فرد دیگری می‌فروشد و یا رهن می‌دهد به‌طوری‌که با قرارداد مشارکت‌درساخت در تعارض است. در این صورت باتوجه‌به اینکه وی از ابتدا قصد ساخت‌وساز نداشته است و سازنده را فریب داده اگر منافعی کسب کرده باشد و سو نیت داشته باشد دادگاه می‌تواند وی را مجرم بداند و این مورد را از موارد رایج جرایم مالک شناسایی کرد.
سازندگان چگونه جرم مرتکب می‌شوند؟
۲)جرایم سازنده در قرارداد مشارکت‌درساخت
الف) سازنده به‌موجب قرارداد ملزم است از ابزارها و مصالح خاصی استفاده کند. گاه در پروژه ساخت مصالح با مشخصات و کیفیت متفاوت را بدون اطلاع فرد و با سونیت جایگزین می‌کند. برای مثال از مصالح ارزان‌تر و یا کیفیت پایین‌تر استفاده می‌کند. در این صورت چون قصد فریب و کسب سود را داشته است می‌توان پس از بررسی اسناد و مدارک این عمل را به‌عنوان یکی از جرایم سازنده شناسایی کرد.
ب)گاه سازنده حین قرارداد جهت نشان‌دادن تملک مالی خود و توانایی ساخت‌وساز ادعای غیرواقعی مطرح کند و یا اسنادی مبنی بر تملک مالی و آورده مالی ارائه دهد به هر صورت به‌گونه‌ای عمل کند که مالک زمین فریب خورد و در اثر آن فریب، ساخت‌وساز را به عهده سازنده بگذارد. در این صورت باتوجه‌به خسارت وارده به قرارداد، می‌توان جرم را محرز دانست.
ج)گاه سازنده با استفاده از ناآگاهی مالک در قرارداد شرط می‌کند که مالک باید چند دنگ از زمین را به وی منتقل نماید. در این صورت با ناتمام گذاشتن پروژه و یا ترفندهای دیگر به‌ناحق مالک زمین می‌گردد. در این صورت احتمال نیت مجرمانه تقویت می‌گردد و می‌توان از سازنده شکایت کرد.
جرایم رایج دیگر در قراردادهای مشارکت‌درساخت
۳)اگر در قرارداد مشارکت‌درساخت طرفین از یکدیگر مدارک و تضمینات مالی دریافت کرده باشند و از اسنادی که در اختیار دارند برخلاف توافق و بدون اجازه طرف مقابل استفاده کنند می‌توان آن را به‌عنوان یک جرم شناسایی کرد.
۴)مالکیت طرفین قرارداد مشارکت‌درساخت بر واحدهای ساخته شده زمانی قطعی می‌شود که تعیین سهم و تقسیم به طور موقت یا دائم انجام شده باشد. در مواردی مشاهده می‌شود که فرد مالک و یا سازنده پیش از تعیین سهم‌ها و زودتر از موعدی که توافق کرده‌اند، واحدهایی را بفروشد و یا به فرد دیگری اجاره دهد و یا به‌گونه‌ای دیگر منتقل کند. در این صورت چون این افراد مالک واحد مذکور نبوده‌اند و مالکیت آنها ثبت و قطعی نشده بوده، در بعضی موارد می‌توان این عمل را به‌عنوان جرم شناسایی کرد.
۵)یکی از موارد رایج جرایم سازنده و یا جرایم مالک به‌عنوان طرفین قرارداد مشارکت‌درساخت این است که یکی از واحدها را به چند نفر پیش‌فروش کنند. در این صورت با بررسی قصد و نیت و اسناد و مدارک می‌توان از آنها در دادگاه کیفری شکایت کرد.
۶) اگر مالک مانع از ورود سازنده به زمین و انجام‌وظیفه ساخت‌وساز شود و یا سازنده پس از ساخت واحدها اجازه ورود مالک به واحدها را ندهد نیز شکایت از وی دورازذهن نیست.
موارد فوق به‌صورت تمثیلی جرم‌هایی را مطرح می‌کند که در مشارکت‌درساخت احتمال وقوع دارد و یکی از طرفین را مجبور به پیگیری کیفری و طرح شکایت می‌نماید. اما باید توجه داشت شکایت کیفری از طرف مقابل بدون مدارک و اطمینان کافی گاه موجب ضرر و زیان به شخص شکایت‌کننده است. توصیه می‌شود هر فردی پس از مشورت دقیق با مشاوران حقوقی و وکلا و تشخیص عنوان دقیق مجرمانه و همچنین تهیه مدارک و اسناد کافی دست به طرح شکایت زده تا بتواند به نتیجه مطلوب و موردنظر نائل اید. چرا که اقدام اشتباه و بدون ارزیابی نتیجه قطعی آن می‌تواند فرصت دادخواهی را مختل نماید. همچنین در موارد متعددی پیش از طرح شکایت مراحل قانونی و اقداماتی باید انجام شود که در نتیجه‌بخش بودن نتیجه دادگاه مؤثر هستند و افراد باید پیش از ورود به مراحل قضایی از این موارد آگاهی کامل داشته باشند
